သေဘၤာတစ္စီးဟာ ေလးလံေသာ သံကဲ့သို႕ သတၱဳႏွင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ္လည္း ဘာျဖစ္လို႕ ေရေပၚမွာ ေပၚႏုိင္ပါသလဲ? အေၾကာင္းအရင္းမွာ သေဘၤာကို ေအာက္ဘက္သို႕ ဆြဲငင္ေသာ ေျမထုဆြဲငင္အား (Gravitational force) ႏွင့္ ေရမွ သေဘၤာကို အေပၚသို႕ ျပန္လည္ပင့္တင္ေပးေသာ ဖိအား(upward water pressure) ညီညႊတ္မွ်တေနမႈ႕ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ထုိအေျခအေနတြင္ သေဘၤာ၏၀မ္းသည္ ေရလံုေနရန္လိုအပ္သည္။ အကယ္ ၍ သေဘၤာ၏ အေလးခ်ိန္သည္ ပိုမိုမ်ားျပားလာျပီး ေရထုမွ သေဘၤာကို ျပန္လည္ ပင္တင္ေပးႏုိင္ေသာ ဖိအားထက္ ပိုမိုလာပါက အဆိုပါသေဘၤာသည္ နစ္ျမဳပ္သြားမည္ ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ ၀ိေသသမွာ Archimedes’ Law or Archimedes’ Principle ျဖစ္သည္။ အာခိမိဒီ၏ စည္းမ်ဥ္းဆိုသည္မွာ အရည္တစ္ခု၏ ဖယ္ရွားျခင္းခံရေသာ(displaced) အေလးခ်ိန္သည္ အဆိုပါ ဖယ္ရွားျခင္းခံရသည့္ အရည္၏ ထုထည္ႏွင့္ တိုက္ရိုက္အခ်ိဳးက်သည္။(အကယ္၍သာ ပတ္၀န္းက်င္ရွိ အရည္မ်ား၏ သိပ္သည္းဆ တူညီပါက)။
ဆိုလိုသည္မွာ သင္သည္ ေရစိမ့္မ၀င္ႏုိင္ေသာ အလွ်ား၊ အနံ၊ အျမင့္ ၁မီတာစီ ရွိေသာ ၂တန္ ေလးသည့္ သစ္သားတံုးကို ေရထဲခ်ၾကည့္သည္ဆုိပါဆို႕။ အဆိုပါသစ္သားတံုးသည္ ေရထဲသို႕ လံုး၀နစ္ျမဳတ္ေနသည္ အေျခအေနကို စဥ္းစားၾကည့္ၾကပါစို႕။ အဆုိပါသစ္သားတံုးကို ၾကိဳးတစ္ေခ်ာင္းႏွင့္ အေပၚမွ သင္သည္ ထိန္းထားသည္ဆိုပါစုိ႕။ အဆိုပါသစ္သားတံုး၏ ထုထည္သည္ ၁ ကုဗ မီတာရွိမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါထုထည္ကို ေရခ်ိဳ၏ သိပ္သည္းဆ (1 Ton/m3) ႏွင့္ ေျမွာက္လုိက္ပါက ထိုသစ္သားတံုး၏ Displacement = L x B x D x ρ = 1 Ton ကိုရရွိမည္ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ ၁ တန္ သည္ ေရမွ သစ္သားကို ျပန္လည္ ပင့္တင္ေပးထားေသာအားျဖစ္ျပီး သင္ဆြဲကိုင္ထားေသာ ၾကိဳးမွ တင္းအားသည္ ၁ တန္သာ ရွိေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ ေရ၏ ပင့္တင္အား Buoyant force ျဖစ္သည္။ ထိုနည္းတူစြာ ေရမွ သေဘၤာကို ျပန္လည္ပင့္တင္ေပးေသာ တြန္းအား (Upward force)၏ ပမာဏသည္ သေဘၤာ၏ ေရတြင္နစ္ျမဳပ္ေနေသာ ထုထည္ (Volume) အေပၚမူတည္သည္။ ထိုပင့္တင္အားကို ျဖစ္ေပၚေစေသာ Displacement သည္ buoyancy ျဖစ္သည္။ သေဘၤာတစ္စီး၏ Displacement ကိုမ်ားေသာအားျဖင့္ Metric Tonnes (တစ္ခါတစ္ရံ Long Tonnes) ျဖင့္ ေဖာ္ျပသည္။ အကယ္၍ သေဘၤာတစ္စီးသည္ ၄င္း၏ ေရစူးအထက္တြင္ အပို buoyancy မရွိပါက ၄င္းေရစူးထက္ အနည္းငယ္ပို ၍ ကုန္တင္လုိက္ပါက ထုိသေဘၤာနစ္ျမဳတ္သြားမည္ျဖစ္သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ သေဘၤာမ်ားတြင္ လံုေလာက္ေသာ Buoyance ရွိရန္ အလြန္အေရးၾကီးသည္။ အဆိုပါ အပိုပါ buoyance ကို ေရစူးအထက္ရွိ သေဘၤာ၏ အင္ဂ်င္ခန္း၊ လူေနခန္းမ်ား၊ အျခားေသာ အခန္းမ်ားဖြဲ႕စည္းျခင္းျဖင့္ရရွိႏုိင္သည္။ သို႕ေသာ္ အဆုိပါအခန္းမ်ားအားလံုးသည္ ေရလံုခန္းမ်ားျဖစ္ရန္လိုအပ္သကဲ့သုိ႕ ေရလံုတံခါးမ်ား တပ္ဆင္ထားပါကလည္း အဆုိပါ ေရလံုတံခါးမ်ား(Water tight doors)မ်ားသည္ ေကာင္းစြာ အဖြင့္အပိတ္လုပ္ႏုိင္ရန္၊ ေရလံုရန္ အထူးလိုအပ္သည္။
